Thị trường chứng khoán là gì?
Thị trường chứng khoán là nơi và trao đổi và diễn ra các hoạt động mua/bán và phát hành cổ phiếu thường xuyên của các công ty đại chúng. Các hoạt động tài chính này được thực hiện thông qua các sàn giao dịch chính thức được thể chế hóa hoặc các thị trường giao dịch tự do (OTC) hoạt động theo một bộ quy định xác định. Có thể có nhiều địa điểm giao dịch chứng khoán trong một quốc gia hoặc khu vực cho phép giao dịch bằng cổ phiếu và các hình thức chứng khoán khác nhau.
Trong khi cả hai thuật ngữ thị trường chứng khoán và sàn giao dịch chứng khoán được sử dụng thay thế cho nhau, thuật ngữ sau nói chung là một tập hợp con của thuật ngữ trước. Nếu một người nói rằng cô ấy giao dịch trên thị trường chứng khoán, điều đó có nghĩa là cô ấy mua và bán cổ phiếu / cổ phiếu trên một (hoặc nhiều) sàn giao dịch chứng khoán là một phần của thị trường chứng khoán nói chung.
Các sàn giao dịch chứng khoán hàng đầu ở Mỹ bao gồm Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) , Nasdaq. Hệ thống giao dịch thay thế tốt hơn ( BATS ) và sàn giao dịch quyền chọn Chicago Board (CBOE). Các sàn giao dịch quốc gia hàng đầu này, cùng với một số sàn giao dịch khác đang hoạt động trong nước, tạo thành thị trường chứng khoán của Hoa Kỳ.
Ở Việt Nam, có 3 sàn chứng khoán chính là : Sàn của Sở giao dịch TP.HCM (HOSE), Sàn của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) và sàn UPCOM được nhà nước và pháp luật quản lý và bảo hộ.
Mặc dù được gọi là thị trường chứng khoán và chủ yếu được biết đến với giao dịch cổ phiếu, các chứng khoán tài chính khác như các quỹ giao dịch trao đổi (ETF), trái phiếu doanh nghiệp và các công cụ phái sinh dựa trên cổ phiếu, hàng hóa, tiền tệ và trái phiếu cũng được giao dịch trong thị trường chứng khoán.
Hiểu về thị trường chứng khoán
Trong khi ngày nay bạn có thể mua hầu hết mọi thứ trên mạng, thường sẽ có một thị trường được chỉ định cho một mặt hàng cụ thể. Chẳng hạn như mọi người đến vùng ngoại ô thành phố để mua bất động sản, ghé thăm chợ địa phương để mua đồ nội thất gia đình, và đến các cửa hàng tiện ích để mua đồ tạp hóa thông thường.
Các thị trường chuyên dụng như vậy phục vụ như một nền tảng nơi nhiều người mua và người bán gặp gỡ, tương tác và giao dịch. Kể từ khi số lượng người tham gia thị trường là rất lớn, một người được đảm bảo về giá cả hợp lý.
Ví dụ: nếu chỉ có một người bán cây cảnh trong toàn thành phố, anh ta sẽ có quyền tự do bán bất kỳ giá nào anh ta muốn vì người mua sẽ không có nơi nào khác để đi. Nếu số lượng người bán cây cảnh lớn trong một thị trường chung, họ sẽ phải cạnh tranh với nhau để thu hút người mua. Người mua sẽ được tha hồ lựa chọn với mức giá thấp hoặc tối ưu nhất khiến nó trở thành một thị trường công bằng với sự minh bạch về giá. Ngay cả khi mua sắm trực tuyến, người mua so sánh giá được cung cấp bởi những người bán khác nhau trên cùng một cổng mua sắm hoặc trên các cổng khác nhau để có được mức giá tốt nhất, buộc những người bán trực tuyến khác nhau đưa ra mức giá tốt nhất.
Thị trường chứng khoán là một thị trường được chỉ định tương tự để giao dịch các loại chứng khoán trong một môi trường được kiểm soát, an toàn và quản lý. Vì thị trường chứng khoán tập hợp hàng trăm ngàn người tham gia thị trường muốn mua và bán cổ phiếu, nó đảm bảo thực hành giá cả công bằng và minh bạch trong các giao dịch. Trong khi các thị trường chứng khoán trước đây được sử dụng để phát hành và kinh doanh chứng chỉ cổ phiếu trên giấy, ngày nay thì thị trường chứng khoán hỗ trợ giao dịch và hoạt động điện tử trên máy tính nơi bạn có thể giao dịch bất kỳ đâu chỉ cần có kết nối internet.
Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào ?
Thị trường chứng khoán cung cấp một môi trường an toàn và được kiểm soát, nơi những người tham gia thị trường có thể giao dịch cổ phiếu và các công cụ tài chính đủ điều kiện khác với sự tự tin với rủi ro từ 0 đến thấp. Hoạt động theo các quy tắc được xác định theo quy định của cơ quan quản lý, thị trường chứng khoán đóng vai trò là thị trường sơ cấp và là thị trường thứ cấp.
Là một thị trường chính, thị trường chứng khoán cho phép các công ty phát hành và bán cổ phần của họ cho công chúng lần đầu tiên thông qua quá trình chào bán công khai ban đầu (IPO) . Hoạt động này giúp các công ty huy động vốn cần thiết từ các nhà đầu tư.
Về cơ bản, điều đó có nghĩa là một công ty tự chia thành một số cổ phần (ví dụ 20 triệu cổ phiếu) và bán một phần cổ phần đó (ví dụ bán 5 triệu cổ phiếu / tổng 20 triệu cổ phiếu) cho công chúng với giá chung (ví dụ 10 nghìn / mỗi cổ phiếu).
Để tạo điều kiện cho quá trình này, một công ty cần có một thị trường nơi những cổ phiếu này có thể được bán. Thị trường này được cung cấp bởi thị trường chứng khoán. Nếu mọi thứ diễn ra theo kế hoạch, công ty sẽ bán thành công 5 triệu cổ phiếu với mức giá 10 nghìn / một cổ phiếu và thu về số tiền trị giá 50 tỷ đồng.
Các nhà đầu tư sẽ có được cổ phiếu của công ty mà họ có thể dự kiến nắm giữ trong thời gian ưu tiên của họ, với dự đoán giá cổ phiếu tăng và bất kỳ thu nhập tiềm năng nào dưới dạng thanh toán cổ tức. Sàn giao dịch chứng khoán đóng vai trò là người hỗ trợ cho quá trình huy động vốn này và nhận được một khoản phí cho các dịch vụ của công ty và các đối tác tài chính của công ty.
Sau khi phát hành cổ phiếu lần đầu tiên (IPO) được gọi là quy trình niêm yết, sàn giao dịch chứng khoán cũng đóng vai trò là nền tảng giao dịch tạo điều kiện cho việc mua và bán cổ phiếu niêm yết thường xuyên. Điều này tạo thành thị trường thứ cấp. Sàn giao dịch chứng khoán kiếm được một khoản phí cho mỗi giao dịch xảy ra trên nền tảng của nó trong hoạt động thị trường thứ cấp.
Sàn giao dịch chứng khoán có trách nhiệm đảm bảo tính minh bạch về giá, thanh khoản, phát hiện giá và giao dịch công bằng trong các hoạt động giao dịch đó. Vì hầu hết tất cả các thị trường chứng khoán lớn trên toàn cầu hiện đang hoạt động điện tử, sàn giao dịch duy trì các hệ thống giao dịch quản lý hiệu quả các lệnh mua và bán từ những người tham gia thị trường khác nhau. Họ thực hiện chức năng khớp giá để tạo điều kiện thực hiện giao dịch với mức giá hợp lý cho cả người mua và người bán.
Một công ty niêm yết cũng có thể cung cấp cổ phiếu mới, bổ sung thông qua các dịch vụ khác ở giai đoạn sau, như thông qua vấn đề quyền biểu quyết hoặc thông qua các ưu đãi tiếp theo. Họ thậm chí có thể mua lại hoặc hủy niêm yết cổ phiếu của họ. Các sàn giao dịch chứng khoán tạo điều kiện cho các giao dịch như vậy.
Sàn giao dịch chứng khoán thường tạo và duy trì các chỉ số cấp thị trường và ngành cụ thể khác nhau, như chỉ số VN30 hoặc chỉ số VN100, cung cấp một thước đo để theo dõi sự chuyển động của thị trường nói chung.
Các sàn giao dịch chứng khoán cũng duy trì tất cả các tin tức, thông báo và báo cáo tài chính của công ty, thông thường có thể truy cập trên các trang web chính thức của họ để theo dõi mọi vấn đề. Một sàn giao dịch chứng khoán cũng hỗ trợ các hoạt động liên quan đến giao dịch khác ở cấp độ công ty.
Chẳng hạn, các công ty có lợi nhuận có thể thưởng cho các nhà đầu tư bằng cách trả cổ tức đến từ một phần lợi nhuận của công ty.
Chức năng của thị trường chứng khoán
Một thị trường chứng khoán chủ yếu phục vụ các chức năng sau:
Xử lý công bằng trong giao dịch chứng khoán:
Tùy thuộc vào quy tắc tiêu chuẩn của cung và cầu, sàn giao dịch chứng khoán cần đảm bảo rằng tất cả những người tham gia thị trường quan tâm có quyền truy cập ngay vào dữ liệu cho tất cả các lệnh mua và bán do đó giúp định giá chứng khoán công bằng và minh bạch. Ngoài ra, nó cũng nên thực hiện kết hợp hiệu quả các lệnh mua và bán phù hợp.
Ví dụ: có thể có ba người mua đã đặt hàng mua cổ phiếu Microsoft ở mức 100 đô la, 105 đô la và 110 đô la và có thể có bốn người bán sẵn sàng bán cổ phiếu của Microsoft ở mức 110 đô la, 112 đô la, 115 đô la và 120 đô la. Việc trao đổi (thông qua hệ thống giao dịch tự động do máy tính của họ vận hành) cần phải đảm bảo rằng giao dịch mua tốt nhất và bán tốt nhất được khớp với nhau, trong trường hợp này là $ 110 cho số lượng giao dịch nhất quán.
Phát hiện giá hiệu quả:
Thị trường chứng khoán cần hỗ trợ một cơ chế hiệu quả để phát hiện giá, trong đó đề cập đến hành động quyết định giá bảo đảm và thường được thực hiện bằng cách đánh giá cung và cầu của thị trường và các yếu tố khác liên quan đến giao dịch.
Ví dụ: một công ty phần mềm có trụ sở tại Mỹ đang giao dịch ở mức giá 100 đô la và có vốn hóa thị trường là 5 tỷ đô la. Một mục tin tức cho biết cơ quan quản lý EU đã phạt 2 tỷ đô la đối với công ty này, điều này có nghĩa là 40% giá trị của công ty có thể bị xóa sổ. Mặc dù thị trường chứng khoán có thể áp đặt mức giá giao dịch là 90 đô la và 110 đô la cho giá cổ phiếu của công ty, nhưng nó nên thay đổi hiệu quả giới hạn giá giao dịch cho phép để phù hợp với những thay đổi có thể có trong giá cổ phiếu, các cổ đông khác có thể cạnh tranh để giao dịch tại một phiên giao dịch.
Bảo trì thanh khoản:
Mặc dù số lượng người mua và người bán đảm bảo an toàn tài chính cụ thể nằm ngoài tầm kiểm soát của thị trường chứng khoán, nhưng cần đảm bảo rằng bất kỳ ai đủ điều kiện và sẵn sàng giao dịch đều có quyền truy cập ngay vào các đơn đặt hàng sẽ được thực hiện tại phiên giao dịch.
Bảo mật và hiệu lực của giao dịch:
Mặc dù nhiều người tham gia rất quan trọng để hoạt động hiệu quả của thị trường, nhưng cùng một thị trường cần đảm bảo rằng tất cả người tham gia được xác minh và tuân thủ các quy tắc và quy định cần thiết, không để bất kỳ bên nào có được sự thiên vị. Ngoài ra, cần đảm bảo rằng tất cả các thực thể liên quan hoạt động trên thị trường cũng phải tuân thủ các quy tắc và hoạt động trong khuôn khổ pháp lý do cơ quan quản lý đưa ra.
Hỗ trợ người tham gia đủ các điều kiện:
Một thị trường được tạo ra bởi nhiều người tham gia, bao gồm các nhà tạo lập thị trường, nhà đầu tư, nhà đầu cơ và quỹ tương hỗ.
Tất cả những người tham gia này hoạt động trong thị trường chứng khoán với các vai trò và chức năng khác nhau. Chẳng hạn, một nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu và nắm giữ chúng trong thời gian dài trong nhiều năm, trong khi một nhà giao dịch có thể vào và thoát một vị thế trong vài giây. Một nhà tạo lập thị trường cung cấp thanh khoản cần thiết trên thị trường, trong khi một nhà đầu cơ có thể muốn giao dịch các công cụ phái sinh để giảm thiểu rủi ro liên quan đến đầu tư. Thị trường chứng khoán cần đảm bảo rằng tất cả những người tham gia như vậy có thể hoạt động hoàn thành tốt vai trò mong muốn của họ để đảm bảo thị trường tiếp tục hoạt động hiệu quả.
Bảo vệ nhà đầu tư:
Cùng với các nhà đầu tư giàu có và tổ chức lớn, một số lượng lớn các nhà đầu tư nhỏ cũng được thị trường chứng khoán phục vụ cho số lượng đầu tư nhỏ của họ. Những nhà đầu tư này có thể có kiến thức tài chính hạn chế, và có thể không nhận thức đầy đủ về những cạm bẫy của việc đầu tư vào cổ phiếu và các công cụ niêm yết khác.
Sở giao dịch chứng khoán phải thực hiện các biện pháp cần thiết để cung cấp sự bảo vệ cần thiết cho các nhà đầu tư như vậy để bảo vệ họ khỏi tổn thất tài chính và đảm bảo niềm tin của khách hàng.
Ví dụ: một sàn giao dịch chứng khoán có thể phân loại cổ phiếu theo các phân khúc khác nhau tùy thuộc vào hồ sơ rủi ro của họ và cho phép giới hạn hoặc không giao dịch bởi các nhà đầu tư thông thường trong các cổ phiếu rủi ro cao. Các công cụ phái sinh , được Warren Buffett mô tả là vũ khí hủy diệt hàng loạt, không dành cho tất cả mọi người vì người ta có thể mất nhiều hơn số tiền họ đặt cược. Trao đổi thường áp đặt các hạn chế để ngăn chặn các cá nhân có thu nhập và kiến thức hạn chế khỏi đặt cược rủi ro vào các công cụ phái sinh.
Quy định cân bằng:
Các công ty niêm yết phần lớn được điều tiết và giao dịch của họ được giám sát bởi các nhà quản lý thị trường, như Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) Ngoài ra, các sàn giao dịch cũng bắt buộc một số yêu cầu như nộp báo cáo tài chính hàng quý và báo cáo tức thời về bất kỳ phát triển có liên quan để đảm bảo tất cả những người tham gia thị trường nhận thức được các sự kiện của công ty. Việc không tuân thủ các quy định có thể dẫn đến đình chỉ giao dịch bởi các sàn giao dịch và các biện pháp kỷ luật khác.
Cơ quan nào điều tiết thị trường chứng khoán ?
Một cơ quan quản lý tài chính địa phương hoặc cơ quan tiền tệ có thẩm quyền hoặc viện được giao nhiệm vụ điều tiết thị trường chứng khoán của một quốc gia. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) là cơ quan quản lý chịu trách nhiệm giám sát thị trường chứng khoán Mỹ. SEC là một cơ quan liên bang hoạt động độc lập với chính phủ và áp lực chính trị. Nhiệm vụ của SEC được tuyên bố là: “bảo vệ các nhà đầu tư, duy trì thị trường công bằng, trật tự và hiệu quả và tạo điều kiện cho việc hình thành vốn”.
Tại Việt Nam Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trực tiếp quản lý, giám sát hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán; quản lý các hoạt động dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán theo quy định của pháp luật.
Những ai tham gia thị trường chứng khoán
Cùng với các nhà đầu tư dài hạn và các nhà giao dịch ngắn hạn, có nhiều loại người chơi khác nhau liên quan đến thị trường chứng khoán. Mỗi thành phần có một vai trò duy nhất, nhưng nhiều vai trò được đan xen và phụ thuộc vào nhau để làm cho thị trường vận hành hiệu quả.
Môi giới chứng khoán:
Còn được gọi là đại diện đã đăng ký, là các chuyên gia được cấp phép mua và bán chứng khoán thay mặt cho các nhà đầu tư. Các nhà môi giới hoạt động như một trung gian giữa các sàn giao dịch chứng khoán và các nhà đầu tư bằng cách mua và bán cổ phiếu thay mặt cho các nhà đầu tư. Một tài khoản với một nhà môi giới bán lẻ là cần thiết để có được quyền truy cập vào thị trường.
Các nhà quản lý danh mục đầu tư:
Là các chuyên gia đầu tư theo danh mục, hoặc chỉ mục chứng khoán cho khách hàng. Các nhà quản lý nhận được khuyến nghị từ các nhà phân tích và đưa ra quyết định mua hoặc bán cho danh mục đầu tư. Các công ty quỹ tương hỗ, quỹ phòng hộ và quỹ hưu trí sử dụng các nhà quản lý danh mục đầu tư để đưa ra quyết định và đưa ra các chiến lược đầu tư cho số tiền họ nắm giữ.
Các chủ ngân hàng đầu tư:
Đại diện cho các công ty ở nhiều năng lực khác nhau, chẳng hạn như các công ty tư nhân muốn công khai thông qua IPO hoặc các công ty có liên quan đến việc sáp nhập và mua lại đang chờ xử lý. Họ theo dõi và xử lý các quá trình niêm yết tuân thủ các yêu cầu quy định của thị trường chứng khoán.
Các nhà cung cấp dịch vụ giám sát:
Là tổ chức nắm giữ chứng khoán của khách hàng để giữ an toàn và giảm thiểu rủi ro mất cắp hoặc mất mát, cũng hoạt động đồng bộ với trao đổi để chuyển cổ phiếu đến từ tài khoản tương ứng của các bên giao dịch dựa trên giao dịch Thị trường chứng khoán.
Nhà tạo lập thị trường:
Một nhà tạo lập thị trường là một đại lý môi giới, người tạo điều kiện cho việc giao dịch cổ phiếu bằng cách đăng giá thầu và giá bán cùng với việc duy trì hàng tồn kho cổ phiếu. Anh ta đảm bảo đủ thanh khoản trên thị trường cho một (bộ) cổ phần cụ thể và lợi nhuận từ chênh lệch giữa giá thầu và giá bán mà anh ta đưa ra.
Sàn giao dịch chứng khoán kiếm tiền như thế nào ?
Các sàn giao dịch chứng khoán hoạt động vì lợi nhuận và thu phí cho các dịch vụ của họ. Nguồn thu nhập chính của các sàn giao dịch chứng khoán này là doanh thu từ phí giao dịch được tính cho mỗi giao dịch được thực hiện trên nền tảng của họ. Ngoài ra, các sàn giao dịch kiếm doanh thu từ phí niêm yết được tính cho các công ty trong quá trình IPO và các dịch vụ tiếp theo khác.
Việc trao đổi cũng kiếm được từ việc bán dữ liệu thị trường được tạo trên nền tảng của nó như dữ liệu thời gian thực, dữ liệu lịch sử, dữ liệu tóm tắt và dữ liệu tham chiếu vốn rất quan trọng cho nghiên cứu và sử dụng trong giao dịch. Nhiều sàn giao dịch cũng sẽ bán các sản phẩm công nghệ, như thiết bị đầu cuối giao dịch và kết nối mạng chuyên dụng với sàn giao dịch, cho các bên quan tâm với mức phí phù hợp.
Việc trao đổi có thể cung cấp các dịch vụ đặc quyền như giao dịch tần suất cao cho các khách hàng lớn hơn như các quỹ tương hỗ và các công ty quản lý tài sản (AMC) và kiếm tiền từ đó. Có các quy định về phí quy định và phí đăng ký cho các hồ sơ khác nhau của những người tham gia thị trường, như nhà tạo lập và môi giới thị trường, tạo thành các nguồn thu nhập khác cho các sàn giao dịch chứng khoán.
Việc trao đổi cũng tạo ra lợi nhuận bằng cách cấp phép cho các chỉ mục của họ (và phương pháp của họ) thường được sử dụng làm chuẩn để ra mắt các sản phẩm khác nhau như quỹ tương hỗ và quỹ ETF của AMC.
Cạnh tranh cho thị trường chứng khoán
Trong khi các sàn giao dịch chứng khoán riêng lẻ cạnh tranh với nhau để có được khối lượng giao dịch tối đa, họ đang phải đối mặt với mối đe dọa trên hai mặt trận.
Dark Pools: là các sàn giao dịch tư nhân hoặc diễn đàn giao dịch chứng khoán và hoạt động trong các nhóm tư nhân, đang đặt ra một thách thức đối với thị trường chứng khoán công cộng. Mặc dù giá trị pháp lý của chúng tuân theo các quy định của địa phương, nhưng chúng đang trở nên phổ biến vì những người tham gia tiết kiệm lớn cho phí giao dịch.
Blockchain: Trong bối cảnh các blockchain ngày càng phổ biến, nhiều sàn giao dịch tiền điện tử đã xuất hiện. Các trao đổi như vậy là địa điểm để giao dịch tiền điện tử và các công cụ phái sinh liên quan đến lớp tài sản đó. Mặc dù mức độ phổ biến của chúng vẫn còn hạn chế, chúng gây ra mối đe dọa cho mô hình thị trường chứng khoán truyền thống bằng cách tự động hóa phần lớn công việc được thực hiện bởi những người tham gia thị trường chứng khoán khác nhau và bằng cách cung cấp dịch vụ có chi phí từ 0 đến thấp.
Ý nghĩa của thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán là một trong những thành phần quan trọng nhất của nền kinh tế thị trường tự do.
Nó cho phép các công ty tăng tiền bằng cách cung cấp cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp. Nó cho phép các nhà đầu tư thông thường tham gia vào các thành tựu tài chính của các công ty, kiếm lợi nhuận thông qua lãi vốn và kiếm tiền thông qua cổ tức, mặc dù cũng có thể thua lỗ.
Trong khi các nhà đầu tư tổ chức và các nhà quản lý tiền chuyên nghiệp được hưởng một số đặc quyền nhờ vào túi tiền của họ, kiến thức tốt hơn và khả năng chấp nhận rủi ro cao hơn, thị trường chứng khoán cố gắng cung cấp một sân chơi bình đẳng cho các cá nhân thông thường.
Thị trường chứng khoán hoạt động như một nền tảng thông qua đó các khoản tiết kiệm và đầu tư của các cá nhân được đưa vào các đề xuất đầu tư sản xuất. Về lâu dài, nó giúp hình thành vốn & tăng trưởng kinh tế cho đất nước.
NỘI DUNG CHÍNH
- Thị trường chứng khoán là thành phần quan trọng của nền kinh tế thị trường tự do bởi vì chúng cho phép tiếp cận giao dịch công khai và các loại trao đổi vốn cho các nhà đầu tư.
- Thị trường chứng khoán thực hiện một số chức năng trong thị trường, bao gồm khám phá giá hiệu quả và giao dịch hiệu quả.
- Tại Việt Nam, thị trường chứng khoán được điều tiết bởi Uỷ Ban Chứng Khoán Nhà Nước thuộc Bộ Tài Chính.
